Het jaar 2022 was vooral voor de NEa collega’s die nauw betrokken zijn bij Hernieuwbare Energie een bewogen en dynamisch jaar. Bewogen door het onverwacht overlijden van Harry Geritz, afdelingshoofd, en de impact daarvan op de afdeling. Dynamisch met de invloed van de oorlog in Oekraïne op de markt, de veranderingen in regelgeving en de uitvoering van nieuwe taken.
Het overlijden van Harry Geritz kort na de zomervakantie bracht veel teweeg. Zijn overlijden betekende veel meer dan het verlies van een teamhoofd. Harry wordt niet alleen gemist om zijn inhoudelijke aanpak en visie, maar zeker ook om de manier waarop hij zijn team en medewerkers verder bracht. Jaap Bousema heeft de rol van afdelingshoofd tijdelijk waargenomen. Inmiddels is Vivian Koura aangesteld als afdelingshoofd Hernieuwbare Energie voor Vervoer.
Vivian: “Het hechte team heeft in deze moeilijke fase laten zien dat Harry het goed had georganiseerd, zodat de boel ook in deze omstandigheden goed door kon blijven draaien. Sommige zaken moesten wel tijdelijk even wat anders of ‘minder’. Hiervoor was gelukkig veel begrip, ook buiten de NEa.”
Groeiende markt, meer taken en breder toezicht
Met ingang van 2022 zijn er nieuwe taken bij gekomen. Zo breidt het toezicht op hernieuwbare brandstoffen zich uit over alle gecertificeerde schakels in de keten in Nederland. Dit zijn de producenten, handelaren, maar ook de duurzaamheidsauditors zelf. Dit in tegenstelling tot 2021 en daarvoor waarbij het toezicht zich beperkte tot de in totaal 90 bedrijven met een jaarverplichting, of leveranciers van hernieuwbare energie. De doelgroep bestaat inmiddels uit ongeveer 500 bedrijven.
Jaap: “We vinden het belangrijk om ons een goed beeld te vormen van de nieuwe doelgroepen: hoe werken ze, wat drijft hen? Maar ook: wat zijn de risico’s op fouten en fraude? In 2022 zijn we gestart met het in kaart brengen hiervan, voor de nieuwe toezichttaak op de ‘aanvoerketen’ binnen Nederland"
Meer interesse vanuit de markt
Naast de taakuitbreiding zien we ook een grote autonome groei in deelnemers aan de HBE-systematiek. Met name bedrijven die elektriciteit leveren aan de vervoersector hebben de markt ontdekt. Informatie over het kunnen creëren van waarde heeft zich snel verspreid met name via tussenpartijen die actief zijn op de markt. Het is voor deze bedrijven interessant dat er een extra verdienmodel bestaat door de inzet van hernieuwbare elektriciteit bij bijvoorbeeld de uitrol van laadinfrastructuur.
Vivian: “Bij elektra zien we veel ontwikkelingen op gebied van laadinfrastructuur. Dit betekent dat wij, als uitvoeringsorganisatie en toezichthouder, aanvragen en situaties die aan ons worden voorgelegd goed moeten bekijken en moeten toetsen of ze passen binnen de wettelijke regels. Dit vraagt, naar verhouding, veel van onze capaciteit. We verwachten dat dit ook in 2023 het geval zal zijn”
Ontwikkeling regelgeving
De wet- en regelgeving voor de implementatie van RED2 was al in 2021 op tijd afgerond. Om ervoor te zorgen dat bedrijven de nieuwe regels tijdig konden naleven, heeft de NEa meerdere releases van het Register Energie voor Vervoer gelanceerd. Desondanks bleek dat in de praktijk vooral de eisen aan inboeken van de hoogwaardige biobrandstof HVO en de leveringen aan de binnenvaartsector tot problemen te leiden.
Jaap: “We hebben de signalen hierover serieus genomen en hebben geïnvesteerd in de gesprekken met verschillende marktpartijen en voorstellen richting onze opdrachtgevers. Het ministerie IenW heeft onze voorstellen om de regeling aan te passen overgenomen. Hierdoor ontstond voor bedrijven meer ruimte om de regeling na te leven, met behoud van de betrouwbaarheid.”
Impact oorlog Oekraïne
Tijdens de gesprekken met de verschillende marktpartijen werd ook de impact van de oorlog in Oekraïne duidelijk. De brandstofprijzen stegen hard en de afhankelijkheid van Russische olieproducten moest worden afgebouwd.
Jaap: “Na corona werd nog eens duidelijk hoe de (bio)brandstoffenmarkt geraakt wordt door belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen. De oorlog raakte ook de systematiek van HBE’s en jaarverplichting die wij als NEa draaiende houden. Verschillende beleidsopties om in te grijpen zijn de revue gepasseerd, zoals het verhogen van de jaarverplichting en het verlagen van bepaalde stimuleringsfactoren (waaronder dubbeltelling). Het meedenken over ingrepen en de impact daarvan op de markt heeft ons bezig gehouden. ”
Onze adviezen naar aanleiding van de olie- en dieselschaarste en de invloed daarvan op de HBE-systematiek, zijn door onze opdrachtgevers meegewogen in de uiteindelijke politieke besluitvorming. Aan de ene kant was er behoefte aan niet al te grote ingrepen en voorspelbaarheid. Maar er was ook wel echt sprake van bijzondere omstandigheden. En dan was er nog de verstoorde balans tussen zeevaart en wegvervoer in het HBE-systeem. De NEa heeft geadviseerd over de opties voor het dempen van het aandeel zeevaart in het systeem, via het uitfaseren van bepaalde grondstoffen of een multiplier aanpassing.
Aandacht voor de complexiteit en kennis
In 2022 was er een grote groei aan bedrijven die voor het eerst met de HBE systematiek te maken kregen. Hieruit werd opnieuw duidelijk dat het systeem waarop de NEa toeziet erg complex is. Met name kleinere partijen hebben moeite om te begrijpen hoe zij aan de verplichtingen kunnen voldoen. En om op correcte wijze brandstofleveringen in het register te boeken. Bij de NEa vinden we het belangrijk om verder te kijken dan alleen handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid. Al is niet alle complexiteit te vermijden.
Jaap: “ Bij toekomstig beleid moeten wij in ons advies over de uitvoering daarvan, goed blijven opletten of zaken eenvoudiger kunnen. Er moet balans zijn tussen strakke- en duidelijke regels om risico’s af te dekken en de mogelijkheid tot ruimte en flexibiliteit. Duidelijke communicatie is belangrijk als complexiteit onvermijdbaar is. In 2022 is bijvoorbeeld al ingezet op meer uitleg gericht op de binnenvaartsector. Van de afdeling wordt steeds meer gevraagd als het gaat om kennis. Het gaat al lang niet meer alleen om vloeibare biobrandstoffen in wegvervoer en zeevaart. Vergroening van binnenvaart en luchtvaart gaat in een stroomversnelling komen. Het aantal vraagstukken over de inzet van waterstof neemt toe. De aanvoerketen is zoals gezegd een nieuwe doelgroep".
Blik vooruit
Vivian: “Vooruitkijkend zal ook 2023 op meerdere vlakken uitdagingen brengen. Er is een ambitieus akkoord bereikt voor de nieuwe richtlijn hernieuwbare energie (RED3). De implementatie hiervan moet voor 2025 plaatsvinden, de voorbereidingen hiervoor starten in 2023. In de praktijk betekent dit, naast het verder brengen van nieuwe taken, wederom uitbreiding van taken en verdere groei in mensen en middelen. Op meerdere manieren proberen we ons hierop voor te bereiden. We gaan naar buiten, om de onderwerpen in ontwikkeling beter te begrijpen. Daarnaast hebben we afgelopen jaar meerdere inspecteurs en adviseurs aangenomen in een arbeidsmarkt die onder druk staat. Gelukkig staan we er goed op. We hebben goede, ambitieuze mensen erbij gekregen. En door de dynamiek van ons werkveld en onze rol daarin zijn we een aantrekkelijke werkgever.”
