Het laatste jaar van de 3e handelsperiode van het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS) was een bijzonder jaar. Tijdens de coronapandemie daalden de emissiecijfers van de deelnemende bedrijven fors; de grootste daling sinds de start van de 3e periode. Of dat komt door corona of door verduurzamingsmaatregelen wordt nu onderzocht en weten we in de 2e helft van 2021. Feit is in elk geval dat de bedrijven vrijwel helemaal, ondanks de moeilijke omstandigheden en de extra drukte rond de 4e handelsperiode, tijdig aan hun rapportageverplichtingen voor het ETS hebben voldaan. “Een prestatie”, vindt hoofd Emissiehandel en plaatsvervangend directeur van de NEa Maaike Breukels. “Ook van mijn team. Ik ben heel erg trots! Bovendien schept het vertrouwen, nu de Europese CO2-reductiedoelstellingen verder worden aangescherpt.”
“Als we vorig jaar maart tegen de medewerkers hadden gezegd: ‘jullie gaan nu naar huis en blijven minimaal een jaar thuiswerken’, had iedereen met zijn oortjes staan klapperen. Inmiddels zijn we daadwerkelijk een jaar verder. Werkinhoudelijk is dat goed gegaan. En we hebben er veel van geleerd. Onder meer dat bepaalde types inspecties prima op afstand kunnen én dat veel tijd kan schelen. Ik voorzie dan ook dat we de nieuwe, digitale vorm van inspectie erin gaan houden als een van de vormen van toezicht.”
Naast het reguliere werk – meldingen rond monitoring van emissies, vergunningen, vragen en wijzigingen – is heel veel werk verzet ter voorbereiding op de 4e handelsperiode. “En er is veel aandacht besteed aan de ontwikkeling van het nieuwe Emissiehandelportaal, het EHP. Wat fijn is, want een nieuw, overzichtelijk en degelijk portaal is echt nodig. Voor de bedrijven én onszelf.”
Naar een dynamische manier van toewijzen gratis rechten
In het licht van de voorbereidingen op de 4e handelsperiode van het EU ETS was juist coronajaar 2020 het drukst, voor de NEa én de deelnemende bedrijven. Terwijl de bedrijven met alle coronamaatregelen en -gevolgen hun business draaiende probeerden te houden, moesten ze naast de reguliere ETS-taken ook nog hun datarapporten afronden, zo nodig verschillende installaties samenvoegen in het monitoringsplan én het nieuwe monitoringsmethodologieplan af hebben: hun protocol voor het activiteitsverslag van de daadwerkelijke productie dat ze vanaf 2021 moeten aanleveren.
‘Vanaf de 4e handelsperiode gebeurt de toewijzing van gratis emissierechten meer volgens de werkelijkheid’
“Met het activiteitsverslag gaan we naar een dynamische manier van toewijzen van gratis emissierechten. Vanaf de 4e handelsperiode beweegt het toegewezen aantal gratis rechten mee met de productieactiviteiten van de installaties. De toewijzing gebeurt dus veel meer volgens de werkelijkheid. Maar het kost wel weer tijd en aandacht. Zeker in 2021, als het activiteitsverslag de gegevens moet bevatten van 2019 én 2020.”
CO2-prijs stijgt flink na korte dip
Ondertussen kelderde aan het begin van de pandemie de CO2-prijs van zo’n 30 naar 15 euro. “Om vervolgens al vrij snel weer te stijgen: in december was de prijs zelfs hoger dan ooit tevoren. Het bedrijfsleven verwacht blijkbaar nog steeds dat de vraag naar rechten hoog blijft, ondanks dat er vorig jaar minder is geëmitteerd. Begin mei 2021 ging de prijs voor het eerst door de 50-eurogrens. Dit betekent dat de financiële belangen binnen het ETS-systeem steeds groter worden. De financiële prikkel voor bedrijven om te verduurzamen wordt daarmee ook groter. ETS wordt steeds meer een thema in de boardrooms van de bedrijven en dat is goed nieuws voor het klimaat.”
CO2-heffing: nieuwe taak, nieuwe uitdagingen
Daarnaast heeft de NEa in 2020 net als in 2019 weer proactief meegedacht en geadviseerd over de CO2-heffing voor de industrie, die begin 2021 is ingevoerd. “We wilden de administratieve lasten zo beperkt mogelijk houden door aan te sluiten op de rapportages die de bedrijven toch al moeten aanleveren voor het EU ETS. Bij de voorbereidingen en in onze HUF-toets hebben we daar ook op gewezen. Dat lukt niet 1-op-1, onder meer omdat de doelgroepen niet helemaal overeen komen. Zo zullen de afvalverwerkingsbedrijven, die niet onder het ETS vallen maar wel onder de CO2-heffing, nu ook monitoringsplannen moeten opstellen.”
Bij het opstellen en adviseren over nieuwe wet- en regelgeving kijkt de NEa altijd goed naar de uitvoerbaarheid ervan. “Daarom hebben NEa-medewerkers die niet bij de ontwikkeling van de wet- en regelgeving betrokken waren, een onafhankelijke toets gedaan naar de handhaafbaarheid, uitvoerbaarheid en fraudebestendigheid ervan. De toets liet zien dat er geen onoverkomelijke problemen in de uitvoering voorzien zijn.”
‘De CO2-heffing betekent ook een heel nieuwe taak voor ons – met heel nieuwe uitdagingen’
De NEa gaat de heffing ook uitvoeren. “Dit houdt ook in dat we de belasting gaan innen. Dat is een heel nieuwe taak voor ons. Met heel nieuwe uitdagingen, met name op fiscaal expertisegebied. Dat wordt een interessante opgave voor 2021.”
Aanscherping Green Deal én EU ETS
Op de valreep van 2020 kwam de Europese Commissie naar buiten met een aangescherpte Green Deal: in plaats van een reductie van de CO2-uitstoot in 2030 van 40% ten opzichte van 1990 wordt die doelstelling naar boven bijgesteld tot 50-55% of misschien zelfs 65%. “Dat zegt iets over de verwachtingen en over nieuwe, ambitieuze plannen. Zo wordt het EU ETS aangescherpt en mogelijk verbreed naar andere sectoren. Ook biedt dit wellicht een kans andere onderwerpen, zoals negatieve-emissietechnologieën en CO2-opslag onder de grond, op een betere manier te verankeren in de ETS-regelgeving. De vraag is wat het allemaal gaat betekenen. Daar gaan we nu als NEa proactief mee aan de slag.”
