In 2023 onderging het Domein Emissiehandel een intensief jaar, waarin tal van nieuwe taken werden geïmplementeerd. Het was een uitdagend jaar, aangezien naast de invoering van deze nieuwe taken, ook de bestaande verantwoordelijkheden onverminderd doorgingen en er veel nieuw personeel moest worden aangetrokken. “Er moest een nieuwe structuur komen, we waren beleid aan het adviseren en tegelijkertijd moesten we alles op alles zetten om de nieuwe taken te implementeren. We hadden groeipijn, maar we hebben het goed gedaan omdat we fantastische mensen in huis hebben”, vertelt Maaike Breukels, Domeinhoofd Emissiehandel en plaatsvervangend directeur.
"Het afgelopen jaar hebben we grondig nagedacht over hoe we onze organisatie, inclusief het Domein Emissiehandel, moesten vormgeven om alle nieuwe en bestaande taken aan te kunnen. Naast EU ETS Stationair en Luchtvaart, de regelingen die al sinds jaar en dag onder toezicht van de NEa vallen, kwamen er nieuwe regelingen zoals EU ETS-2 (het nieuwe ETS dat zich richt op onder andere wegvervoer en gebouwde omgeving), EU ETS Zeevaart, CBAM (co2 beprijzing op import van goederen van buiten de EU) en verschillende aanvullende regelingen bij. Hoewel sommige regelingen pas later van in werking zouden treden, moesten we toch al voorbereidingen treffen en een nieuwe structuur opzetten. We hebben goed nagedacht over hoe we het domein Emissiehandel moesten inrichten. Dat was geen kwestie van gewoon even uitrollen. We zijn nog steeds onderweg, maar we hebben in 2023 goede stappen gezet.”
Professionalisering
In 2023 stond het Domein Emissiehandel ook in het teken van professionalisering. Want met alle bijkomende werkzaamheden was het nodig om efficiënter te werk te gaan. “We werkten voorheen met Excel sheets voor de aanlevering van emissiegegevens door bedrijven en in 2023 hebben we voor het eerst de jaarafsluiting gedaan in ons nieuwe Emissiehandelsportaal (EHP). Dit werd heel positief ontvangen door bedrijven, en het heeft ons als organisatie ook geholpen. We hebben nu een beter overzicht en minder werk. De jaarafsluitingen gaan veel sneller en efficiënter met het nieuwe portaal. We kunnen nu in één oogopslag zien wat de jaarlijkse CO2- en efficiencycijfers zijn. Maar we blijven het portaal verbeteren. Binnenkort kunnen bijvoorbeeld verificateurs inloggen om concepten alvast te bekijken. We maken het steeds makkelijker voor bedrijven om goede rapportages aan te leveren."
Interventie, kwaliteit en toezicht
Met zoveel nieuwe taken hebben we ook nagedacht over ons toezicht. "We hebben gekeken hoe we onze capaciteit het beste kunnen gebruiken en we hebben verschillende vormen van toezicht ontwikkeld. Daarin hebben we echt grote stappen gezet. Bedrijven weten nu dat we er zijn en dat we controleren. Onze ‘doel, check, act’-cyclus is duidelijk verbeterd."
Waar het domein verder in gegroeid is, is in het opstellen van de nalevingsmonitor. Hierin komt naar voren welke acties er zijn gedaan. “We willen meer toezicht houden op bedrijven zonder dat zij dit merken. We stellen jaarlijks vast wat onze acties hebben opgeleverd. En we hebben verschillende acties geïntroduceerd, van kortdurende inspecties tot systeemgerichte inspecties. Ik ben trots op onze nieuwe aanpak van toezicht.”
Bij het Domein Emissiehandel van de NEa zijn ze niet alleen verantwoordelijk voor het toezicht, maar ook voor handhaving. En hierin hebben we ons verder geprofessionaliseerd. "We hebben ons handhavingsbeleid, of zoals wij dat noemen het interventiebeleid, aangepast. Wanneer grijp je in? Met het nieuwe interventiebeleid borgen we beter dat alle verschillende aspecten die een rol moeten spelen bij de weging van overtredingen op een gestructureerde manier worden meegenomen. Denk aan criteria als omvang van de overtreding, wat is de ernst, maar ook verwijtbaarheid of en recidive. Alles moet in proportie gewogen, dus we hebben een meer gestructureerd handhavingsbeleid ontwikkeld dat veel betrouwbaarder is."
De doelstellingen voor 2023 zijn grotendeels behaald. “Ons kwaliteitssysteem moest ook verbeterd worden, maar we willen hiervoor nog de juiste werkinstructies maken. Verder zullen we blijven werken aan de ontwikkeling van ons toezichtsprogramma voor de nieuwe taken."
"Ik denk dat we trots mogen zijn op alles wat we in 2023 hebben bereikt."
Op naar succesvol 2024
In 2023 zijn er ongeveer 14 nieuwe medewerkers bij het Domein Emissiehandel gekomen, maar het komende jaar zal er nog meer personeel worden aangetrokken. "Door de nieuwe taken wordt het veel drukker. De financiële belangen zijn groot, wat betekent dat bedrijven meer risico's nemen. Ze proberen een grijs gebied in de regelgeving op te zoeken, dus moeten we strenger handhaven."
Ondanks alle drukte is Maaike enorm trots op hoe 2023 is verlopen. "Het was ook een grote uitdaging voor onze bestaande medewerkers, die zich moesten verdiepen in nieuwe materie. Ondertussen moesten ze ook hun normale werk blijven doen en nieuwe collega's inwerken. Iedereen stond open voor vragen en nieuwe medewerkers zijn met open armen ontvangen. Ik denk dat we trots mogen zijn op alles wat we in 2023 hebben bereikt."
In 2024 zullen er meer dan 30 nieuwe medewerkers bijkomen om alle taken die in 2023 zijn voorbereid goed uit te kunnen voeren. "2024 zal in het teken staan van kennis delen en kennisontwikkeling. Ook willen we de verbeteringen in kwaliteitsmanagement behouden en het databeheer professionaliseren vanwege de nieuwe taken. We moeten alle nieuwe partijen met een verplichting in staat stellen om hun rapportages op de juiste en makkelijkste manier in te dienen en daar gaan we ons best voor doen.”
