2024 was voor het Domein Emissiehandel wederom een jaar van groei, maar ook van consolidatie en het jaar waarin de implementatie van de nieuwste taken (uitbreiding van het ETS naar Zeevaart, het ETS-2 voor gebouwde omgeving, transport en overige sectoren, en de CBAM – de koolstofcorrectie voor importgoederen aan de Europese grens) steeds meer vorm heeft gekregen.
“Terwijl we de uitdagingen van nieuwe verantwoordelijkheden het hoofd boden, zorgden we er ook voor dat we de bestaande taken niet uit het oog verloren”, vertelt domeinhoofd Maaike Breukels. “We hebben zo’n twintig nieuwe medewerkers geworven, deze groep ingewerkt en laten landen in de organisatie en nieuwe teams opgezet. Ondertussen bleef ‘de winkel open’ en is het inhoudelijk werk gewoon doorgegaan. Ik ben enorm trots op mijn team! We hebben als NEa, maar ook als domein bewezen dat we ons kunnen aanpassen aan snelle veranderingen en dat we als grotere organisatie nog steeds effectief kunnen samenwerken. We hebben de korte lijnen kunnen behouden. Dat laatste was voor ons een belangrijk doel.”
Bestaande en nieuwe taken
Maaike vervolgt: “Onze werkzaamheden voor het Europese Emissiehandelssysteem (ETS1) voor de industrie stonden vooral in het teken van de voorbereidingen op de tweede fase van de vierde handelsperiode, wat onder andere werkzaamheden voor de initiële toewijzing gratis rechten en de scopewijziging ETS stationair met zich meebracht. Voor de bedrijven betekende dit veel werk. Zo hebben alle bedrijven die gratis rechten ontvangen een nieuw datarapport moeten indienen.” Daarnaast trad de CBAM in oktober 2023 in werking en ontving de NEa in 2024 voor het eerst CBAM-rapportages van importeurs. “Een proces met vallen en opstaan, waar we bij de Europese Commissie en onze opdrachtgever het Ministerie van Financiën hebben gepleit voor aanpassingen in de regelgeving. En met resultaat. Dit voorjaar heeft de Europese Commissie voorstellen gedaan voor vereenvoudigingen.” Ook voor de andere nieuwe taken werden in 2024 de eerste implementatiestappen gezet. “Bedrijven moesten hun vergunningaanvragen voor ETS-2 (gebouwde omgeving transport en overige sectoren) en Zeevaart indienen, er moesten rekeningen in het register voor scheepvaartmaatschappijen worden geopend en we moesten ons voorbereiden op het eerste jaar waarin emissieverslagen worden ingediend.” Ook voor de luchtvaartsector veranderde er veel, denk alleen al aan de introductie van de monitoring van niet-CO2-klimaateffecten van de luchtvaart. “We werkten in 2024 dus niet alleen aan het versterken van de bestaande processen, maar ook aan de inrichting van nieuwe systemen en het voorbereiden van de teams op de komende taken", aldus Maaike.
De succesvolle implementatie van nieuwe Europese regelgevingen, ging hand in hand met het versterken van bestaande processen en systemen.
Professionalisering en efficiëntie
2024 was ook het jaar waarin het domein verdere stappen zette op het gebied van professionalisering en efficiëntie en daarbij speelt het digitale Emissiehandelsportaal (EHP) een belangrijke rol. “We werken inmiddels al een geruime tijd met ons zelfgebouwde EHP1. Afgelopen jaar hebben we die basis uitgebouwd voor de nieuwe taken, zo is het EHP2 opgezet. We zijn het EHP1 ooit gestart met de ambitie een ICT-systeem te bouwen dat makkelijk aan te passen of uit te breiden is bij nieuwe behoefen en nu hebben we laten zien dat dat is gelukt. Met het EHP hebben we een flexibel en wendbaar systeem uitgerold wat ons in staat stelt in te spelen op nieuwe behoeften. De portalen helpen ons om efficiënter te werken, maar we blijven het verder ontwikkelen en verbeteren om zowel de interne processen als de dienstverlening naar bedrijven nog verder te optimaliseren.” Zie ook het interview over de ontwikkeling van onze ICT-portalen.
Toezicht en handhaving
Afgelopen jaar is ook de toezichtsaanpak doorontwikkeld. "We hebben niet alleen de cijfers van bedrijven gecontroleerd, maar ook de onderliggende processen onderzocht die deze cijfers genereren", legt Maaike uit. "Dit systeemgerichte toezicht is een belangrijke stap voorwaarts, omdat het bedrijven helpt hun rapportageprocessen te verbeteren en tegelijkertijd zorgt voor een betere naleving van de regelgeving. Ook hebben we hard gewerkt aan de verbetering van onze nalevingsstrategie. Onze nalevingsstrategie is verder geoptimaliseerd en gestructureerd, zodat we beter kunnen beoordelen wanneer en hoe we moeten ingrijpen bij overtredingen. "Dit beleid houdt rekening met factoren zoals de omvang en ernst van de overtreding, de verwijtbaarheid en recidive. Het resultaat is een betrouwbaarder en transparanter handhavingsbeleid, dat de uitvoering van onze taken effectiever maakt.”
Het doorontwikkelde systeemgerichte toezicht is een belangrijke stap voorwaarts. Het helpt bedrijven hun rapportageprocessen te verbeteren en zorgt voor een betere naleving van de regelgeving.
Toekomstvisie
Terugkijkend op 2024: Het jaar 2024 stond voor het Domein Emissiehandel in het teken van groei, verdieping en vernieuwing. De succesvolle implementatie van nieuwe Europese regelgevingen, ging hand in hand met het versterken van bestaande processen en systemen. De opbouw van nieuwe teams, het doorontwikkelen van het Emissiehandelsportaal en de aanscherping van de toezichts- en nalevingsstrategie tonen aan dat het domein niet alleen klaar is voor de uitdagingen van vandaag, maar ook proactief werkt aan een wendbare en toekomstbestendige organisatie. “Met het oog op de komende jaren ligt de focus op verdere digitalisering, versterking van de uitvoeringskracht en het voortdurend verbeteren van de samenwerking met bedrijven en partners. Zo blijven we een betrouwbare en effectieve schakel in het realiseren van de Europese klimaatdoelen”, besluit Maaike.
