Het jaar 2024 was een intensief jaar voor het domein Hernieuwbare Energie, gekarakteriseerd door een groeiend aantal beleidsprojecten waar we een adviserende rol hadden, versterking van het toezicht en strategische focus. Vivian Koura, domeinhoofd HE: “Het jaar bracht zowel uitdagingen als waardevolle leerervaringen met zich mee die ons als organisatie en domein sterker hebben gemaakt.”
Belangrijke ontwikkelingen en realisaties
In 2024 heeft het Domein Hernieuwbare Energie een bijdrage geleverd aan een recordaantal beleidstrajecten. “Deze betrokkenheid vergde aanzienlijke capaciteit, steile kennisopbouw en deskundigheid. Een belangrijk speerpunt was het waarborgen van de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van beleidsvoorstellen. Daarbij hebben wij als toezichthouder en uitvoeringsorganisatie een signalerende functie vervuld die bijdroeg aan het nemen van cruciale beleidsbeslissingen, zoals bij de implementatie van RED3 in het vervoer en de industrie, de circulaire plasticnorm en de bijmengverplichting groen gas. Onze focus lag daarbij op het onderzoeken van de doelmatigheid en markteffecten van verschillende beleidskeuzes. Als markttoezichthouder streven we naar voorspelbaar beleid dat aansluit bij de gestelde doelen zonder onnodige stapeling van de instrumenten, zodat de markt optimaal kan blijven functioneren. Voor ReFuel hebben we samen met IenW gekeken naar hoe deze rechtstreeks werkende verordening in NL kan worden uitgevoerd. Een van de vraagstukken was welke brandstofleveranciers de verplichting krijgen. En terwijl er nog veel onduidelijkheden waren, moesten we onze doelgroepen (brandstofleveranciers en luchtvaartmaatschappijen) ook al voorbereiden op hun eerste rapportageverplichtingen begin 2025.”
Naast deze ontwikkelingen, zijn er in 2024 twee nieuwe toekomstige taken in beeld bijgekomen: een toezichtsrol binnen het nationale duurzaamheidskader voor biogrondstoffen en het carbon removal certification framework. Tegelijkertijd werd het duidelijk dat een aantal andere taken, zoals de implementatie van RED3 in het vervoer en het beleid rondom jaarverplichting groen gas, door Europese en politieke vertragingen pas later dan 2025 van kracht zullen worden.
"Verder hebben we in 2024 stappen gezet in de verdere digitalisering van onze toezicht- en handhavingsdata. Daarnaast is onze bemonsteringsstrategie verder uitgebreid, waarbij biobrandstoffen zoals FAME en HVO fysiek werden bemonsterd, evenals geblende producten. In samenwerking met de Universiteit Wageningen hebben wij stappen gezet in de ontwikkeling van een nieuwe analysemethode om te verifiëren of plantaardige olie daadwerkelijk als frituurvet is gebruikt. Het meerjarig onderzoek naar waterstof, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen, werd eveneens voortgezet, waarbij nieuwe analysemethodieken voor de toekomst worden onderzocht. Op deze wijze proberen wij mee te bewegen met innovaties in de markt", vertelt Vivian.
Een andere belangrijke mijlpaal was de succesvolle organisatie van de eerste ronde tafel voor stakeholders van vloeibare biobrandstoffen. Dit platform zorgt voor een waardevolle uitwisseling tussen marktpartijen en belanghebbenden over ontwikkelingen in de biobrandstoffenmarkt.
Dit alles vond plaats naast al het reguliere werk: inspecties, rapportages, verwerkte helpdeskvragen, rekeningaanvragen en grondstofbeoordelingen.
Evaluatie van de fundamenten
In 2024 is er ook gewerkt aan de versterking van de interne capaciteit. “We hebben extra medewerkers aangenomen, waaronder een adviseur, een business analist en twee inspecteurs, wat ons in staat stelde om onze adviserende, signalerende en toezichthoudende rol verder uit te breiden. Door deze versterking kunnen we beter inspelen op de groeiende complexiteit van het domein.”
"Onze risicogestuurde aanpak van toezicht heeft ook verdere vooruitgang geboekt, waardoor we in staat zijn om risico’s met een meer integrale blik te beoordelen en aan te pakken. Wij hebben verder geïnvesteerd in de verbetering van de inrichting en inzet van toezicht door een systematische aanpak van risicoanalyses. Met als doel ons toezicht hierop af te stemmen. Deze aanpak heeft ons geholpen om de groei van het domein in goede banen te leiden.”
Strategische maatregelen en voorbereiding op groei
De groei in verantwoordelijkheden vereist niet alleen uitbreiding van capaciteit, maar brengt ook de verantwoordelijkheid met zich mee meer beleidsmatig en strategisch te adviseren. “We hebben geïnvesteerd in de advisering van beleidswerkgroepen en hebben actief geprobeerd om bij de voorbereiding van nieuwe taken invloed uit te oefenen op uitvoeringsaspecten. We hebben daarbij geleerd om de grenzen van wat mogelijk is duidelijk aan te geven. Onze deelname aan diverse stuurgroepen heeft ervoor gezorgd dat we goed op de hoogte bleven van de voortgang van nieuwe initiatieven en dat we als organisatie flexibel strategisch kunnen inspelen op veranderingen.
Daarnaast is de afdeling hernieuwbare energie gedurende twee jaar verantwoordelijk voor het secretariaat van REFUREC (Renewable Fuels Regulators Club). Dit is een belangrijk samenwerkingsplatform tussen toezichthouders in EU in de biobrandstoffenmarkt. Een eer om te organiseren en belangrijk voor de profilering van Nederland en de NEa op dat vlak.”
Onzekerheden en keuzes
Een belangrijk gegeven in 2024 was de onzekerheid rond de invoering van nieuwe taken. Politieke veranderingen en onzekerheden rondom Europese ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat enkele trajecten vertraging opliepen. “Dit was met name het geval voor de jaarverplichting hernieuwbare waterstof, waar lange tijd onduidelijkheid bestond over de uitzonderingen die zouden gelden, en voor het beleid rond de bijmengverplichting groen gas, waar de Europese Commissie nog geen definitief antwoord had gegeven op het wetsvoorstel. Deze onzekerheden creëerden onduidelijkheden en vragen die niet meteen beantwoord konden worden, wat ertoe leidde dat voorbereidingen stagneerden. De groei in taken betekende bovendien dat we keuzes moeten maken in het toezicht en prioriteiten moeten stellen. Keuzes maken is een belangrijk aandachtpunt voor de afdeling."
Conclusie
Het jaar 2024 heeft het domein Hernieuwbare Energie in staat gesteld om zijn fundamenten te versterken en zich voor te bereiden op toekomstige groei. “De organisatorische versterking, het verder ontwikkelen van onze toezichts- en handhavingscapaciteiten, en de actieve deelname aan beleidsprocessen hebben ons geholpen om onze rol als markttoezichthouder nog beter te vervullen. De uitdagingen die we tegenkwamen hebben ons als afdeling sterker gemaakt en ons vermogen om mee te groeien met veranderingen verder aangescherpt. Met deze ervaringen kijken we vol vertrouwen vooruit naar de komende jaren”, besluit Vivian.
